Rapport Verwey-Jonker Instituut over afwegingsproces

Op 30 januari 2023 publiceerde het Verwey-Jonker Instituut het rapport ‘Het belang van zorgvuldig afwegen. Advies over de mogelijkheden van een afwegingsproces horend bij een scherpe afbakening van niet-vrij toegankelijke jeugdhulp’. In dit rapport gaat het Verwey-Jonker Instituut in op het vraagstuk of en hoe afbakening van de jeugdhulpplicht kan bijdragen aan het verminderen van onnodige inzet van jeugdhulp.

In de maanden september en oktober 2022 heeft het Verwey-Jonker Instituut wekelijks de voortgang van het onderzoek besproken met een werkgroep met vertegenwoordigers vanuit de directie Jeugd (VWS), de VNG en de Associatie Wijkteams. Omdat we als Associatie Wijkteams recht willen doen aan de vraag hoe we onnodige inzet van jeugdhulp kunnen verminderen zijn we ingegaan op de uitnodiging voor deze werkgroep. De vraag naar jeugdhulp is enorm gegroeid en groeit nog steeds. We delen met het ministerie van VWS, de VNG en vele anderen de zorg hierover.

Het beperken van de Jeugdwet of de jeugdhulpplicht tot niet-vrij toegankelijke jeugdhulp, zoals in het rapport besproken wordt, vinden we als een op zichzelf staande maatregel erg onverstandig. Minder onnodige inzet van jeugdhulp bereiken we ons inziens primair door een sterke sociale basis en door gezinnen tijdig passende ondersteuning te bieden. Bij de breedte van hun vraagstukken, vanuit de breedte van beschikbare oplossingen. De Jeugdwet of de jeugdhulpplicht dient die beweging actief te ondersteunen. We herhalen graag wat in het rapport De kracht van wijd reiken (p. 16) staat: “Alledaagse problemen moeten zoveel mogelijk worden opgepakt in ‘het gewone leven’. In vakjargon: transformatie vindt niet plaats door in de tweede lijn te snijden, maar door in de nulde lijn te investeren. Door de basis te versterken wordt de vraag naar individuele jeugdhulp begrensd.”

Het Verwey-Jonker Instituut gaat, naast criteria ter afbakening van niet-vrij toegankelijke jeugdhulp, in op een bijbehorend afwegingsproces. Dit in hoofdlijnen beschreven afwegingsproces sluit aan bij de beoogde werkwijze van veel lokale teams: het nodigt uit om met een brede blik naar vragen en mogelijke oplossingen te kijken. Om het gewone leven te herstellen of versterken. Verscheidene instrumenten kunnen helpen bij het maken van een afweging over het al dan niet inzetten van jeugdhulp. We onderstrepen het belang van het gebruik maken van beschikbare kennis, zoals deze instrumenten. En ontwikkelen deze kennis lokaal graag verder. De Associatie Wijkteams zal het voortouw nemen in verzamelen en bundelen van deze praktijken. Om te komen tot een gedeeld beeld en gedeelde manieren hoe je met inwoners komt tot duidelijkheid over het gewenste toekomstperspectief en wat nodig is om dat te realiseren (waar oordeelsvorming en besluitvorming een onderdeel van is).
Andere maatregelen dan het opnemen van criteria ter afbakening van niet-vrij toegankelijke jeugdhulp met een bijbehorend afwegingsproces zijn wat ons betreft veel zinvoller. Denk aan die actieve lokale teams die gezinnen ondersteunen bij ook onderliggende vraagstukken als armoede. Aan nauwe samenwerking tussen huisartsen en lokale teams. Aan het, door huisartsen en lokale teams, kunnen consulteren en betrekken van professionals die gespecialiseerde jeugdhulp en geestelijke gezondheidszorg voor volwassenen bieden. En aan begeleiding bij complexe scheidingen door een gezinsadvocaat.

Het rapport van het Verwey-Jonker Instituut is hier te lezen: