Lerend Versterken

Onder de noemer ‘Lerend Versterken’ gingen wijkteamprofessionals uit vijf wijkteams in 2023 en 2024 met elkaar in gesprek over de essentie van hun vakmanschap. Het vak zelf is nog nieuw en de context waarin je werkt, is bovendien voortdurend in beweging. Wat is daarin dan toch het unieke? En hoe houd je dat in je dagelijks werk voor ogen? De eerste opbrengsten van de gesprekken lees je in dit document. Het gaat om een voorlopig beeld van het vakmanschap, zoals dat naar boven kwam. Daarnaast biedt het stuk een aantal manieren om het onderwerp zelf in je organisatie of in je team uit te gaan diepen.

Over nut, noodzaak en nonsens van monitoring

Als Associatie Wijkteams ontwikkelen we een visie en aanpak voor het proces van betekenisvol monitoren in en door lokale teams, als aanvullende bouwsteen op het Kwaliteitsstatuut. In 2023 heeft de leergroep monitoring zich intensief beziggehouden met dit vraagstuk. We zijn op zoek naar betekenisvolle data, die voor alle lokale teams zinvolle informatie opleveren. Dat vraagt altijd ‘sense-making’ en is dus een proces van duiding en dialoog. In het document ‘Over nut, noodzaak en nonsens van monitoring’ vind je de neerslag van deze zoektocht, te beginnen met een passende visie en uitgangspunten. Het is de ‘state of the art’ van de praktijkkennis, gevoed door de meest recente wetenschappelijke inzichten. Lees het document hieronder.

Overzichtsstudie NJi: Minder specialistische jeugdhulp dankzij wijkteam

Wijkteams die zelf ambulante ondersteuning bieden, dragen waarschijnlijk bij aan het terugdringen van specialistische jeugdhulp. Ook zijn zij mogelijk beter in het bereiken van jongeren met een migratieachtergrond en met een lage sociaaleconomische status. Dat blijkt uit een literatuurstudie van het Nederlands Jeugdinstituut (NJi).

De literatuurstudie geeft een overzicht van wat bekend is over de effectiviteit van wijkteams, op basis van dertien onderzoeken naar wijkteams. Er is te weinig informatie om conclusies te trekken over de uiteindelijke resultaten die wijkteams boeken met kinderen, jongeren en gezinnen. De onderzoekers doen aanbevelingen voor het vergroten van de kennis over de activiteiten en resultaten van wijkteams. Gemeenten en bestuurders van wijkteamorganisaties kunnen bijvoorbeeld wijkteams de ruimte geven om zelf beter en transparanter bij te houden welke resultaten zij bereiken met kinderen, jongeren en gezinnen. In de bouwsteen monitoring ‘Over nut, noodzaak en nonsens van monitoring’ zetten wij onze eerste gedachten uiteen. De Associatie Wijkteams onderzoekt de mogelijkheid van het inrichten van een vertelpunt lokale teams, om uit de verhalen over hoe lokale teams werken aan hun opdracht, patronen en lessen te kunnen destilleren.

Het volledige rapport lees je hieronder.

Rapport Commissie Sociaal Minimum: Een zeker bestaan II

Op 28 september 2023 overhandigde de Commissie Sociaal Minimum voor Europees Nederland haar eindrapport ‘Een zeker bestaan II’ aan de Minister voor Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen. Dit rapport, een vervolg op ‘Een zeker bestaan – Naar een toekomstbestendig stelsel van het sociaal minimum’, gaat over de systematiek van het stelsel van het sociaal minimum. De hoofdboodschap van het rapport is dat het stelsel van het sociaal minimum vooral voorspelbaarder en toegankelijker moet worden, zodat huishoudens gebruikmaken van de voorzieningen waar zij recht op hebben.

De Commissie doet op basis van de analyses in de twee rapporten enkele aanbevelingen:

Pijler 1: Zorg voor een toereikend inkomen om rond te komen en mee te doen.

• Verhoog het minimumloon en de bijstand, en eventueel ook de huurtoeslag;
• Verhoog het inkomen van huishoudens met kinderen;
• Herijk elke vier jaar het sociaal minimum;
• Accepteer dat betere inkomensbescherming ten koste gaat van arbeidsmarktprikkels.

Pijler 2: Een voorspelbaar en toegankelijk stelsel dat uitvoerbaar en houdbaar is.

• Investeer in een realistisch activeringsbeleid;
• Herstel de balans tussen Rijk en gemeenten en tussen gemeenten onderling;
• Bied perspectief in specifieke situaties van ontoereikendheid;
• Versterk de wettelijke positie van kinderen;
• Zorg voor voorspelbaarheid en overzichtelijkheid van uitgaven;
• Zorg voor voorspelbaarheid en overzichtelijkheid van inkomen.

De Associatie Wijkteams sluit aan bij de aanbevelingen van de Commissie. Het verhogen van het sociaal minimum en het vereenvoudigen van de regelingen verlaagt de druk op de jeugdhulp, door stress bij ouders en kinderen weg te nemen.

Lees het volledige rapport hieronder.

Rapport Verwey-Jonker Instituut over afwegingsproces

Op 30 januari 2023 publiceerde het Verwey-Jonker Instituut het rapport ‘Het belang van zorgvuldig afwegen. Advies over de mogelijkheden van een afwegingsproces horend bij een scherpe afbakening van niet-vrij toegankelijke jeugdhulp’. In dit rapport gaat het Verwey-Jonker Instituut in op het vraagstuk of en hoe afbakening van de jeugdhulpplicht kan bijdragen aan het verminderen van onnodige inzet van jeugdhulp.

In de maanden september en oktober 2022 heeft het Verwey-Jonker Instituut wekelijks de voortgang van het onderzoek besproken met een werkgroep met vertegenwoordigers vanuit de directie Jeugd (VWS), de VNG en de Associatie Wijkteams. Omdat we als Associatie Wijkteams recht willen doen aan de vraag hoe we onnodige inzet van jeugdhulp kunnen verminderen zijn we ingegaan op de uitnodiging voor deze werkgroep. De vraag naar jeugdhulp is enorm gegroeid en groeit nog steeds. We delen met het ministerie van VWS, de VNG en vele anderen de zorg hierover.

Het beperken van de Jeugdwet of de jeugdhulpplicht tot niet-vrij toegankelijke jeugdhulp, zoals in het rapport besproken wordt, vinden we als een op zichzelf staande maatregel erg onverstandig. Minder onnodige inzet van jeugdhulp bereiken we ons inziens primair door een sterke sociale basis en door gezinnen tijdig passende ondersteuning te bieden. Bij de breedte van hun vraagstukken, vanuit de breedte van beschikbare oplossingen. De Jeugdwet of de jeugdhulpplicht dient die beweging actief te ondersteunen. We herhalen graag wat in het rapport De kracht van wijd reiken (p. 16) staat: “Alledaagse problemen moeten zoveel mogelijk worden opgepakt in ‘het gewone leven’. In vakjargon: transformatie vindt niet plaats door in de tweede lijn te snijden, maar door in de nulde lijn te investeren. Door de basis te versterken wordt de vraag naar individuele jeugdhulp begrensd.”

Het Verwey-Jonker Instituut gaat, naast criteria ter afbakening van niet-vrij toegankelijke jeugdhulp, in op een bijbehorend afwegingsproces. Dit in hoofdlijnen beschreven afwegingsproces sluit aan bij de beoogde werkwijze van veel lokale teams: het nodigt uit om met een brede blik naar vragen en mogelijke oplossingen te kijken. Om het gewone leven te herstellen of versterken. Verscheidene instrumenten kunnen helpen bij het maken van een afweging over het al dan niet inzetten van jeugdhulp. We onderstrepen het belang van het gebruik maken van beschikbare kennis, zoals deze instrumenten. En ontwikkelen deze kennis lokaal graag verder. De Associatie Wijkteams zal het voortouw nemen in verzamelen en bundelen van deze praktijken. Om te komen tot een gedeeld beeld en gedeelde manieren hoe je met inwoners komt tot duidelijkheid over het gewenste toekomstperspectief en wat nodig is om dat te realiseren (waar oordeelsvorming en besluitvorming een onderdeel van is).
Andere maatregelen dan het opnemen van criteria ter afbakening van niet-vrij toegankelijke jeugdhulp met een bijbehorend afwegingsproces zijn wat ons betreft veel zinvoller. Denk aan die actieve lokale teams die gezinnen ondersteunen bij ook onderliggende vraagstukken als armoede. Aan nauwe samenwerking tussen huisartsen en lokale teams. Aan het, door huisartsen en lokale teams, kunnen consulteren en betrekken van professionals die gespecialiseerde jeugdhulp en geestelijke gezondheidszorg voor volwassenen bieden. En aan begeleiding bij complexe scheidingen door een gezinsadvocaat.

Het rapport van het Verwey-Jonker Instituut is hier te lezen:

Opdracht van lokale teams ten aanzien van (on)veiligheid

Met een groot aantal leden van het Leernetwerk veiligheid Associatie Wijkteams, ondersteund door het NJi, is gereflecteerd op hoe de opdracht op veiligheid voor lokale teams eruit moet zien binnen de kaders van het Toekomstscenario Kind- en Gezinsbescherming. Deze reflectie op basis van opgedane praktijkkennis en bestaande theoretische kennis resulteerde in een opdrachtformulering versie 1.0. We beschouwen de opdrachtformulering als een groeidocument, dat we het komende jaar verdiepen en verrijken vanuit binnen én buitenperspectieven. Lees hier een gecomprimeerde versie, geschreven in samenwerking met Civil Care.

Bulletin Kwaliteit moet je doen! nr. 2

Ook in de tweede helft van 2022 is er hard gewerkt, door en met de Associatie Wijkteams. Van ontwikkelingen binnen het Leernetwerk veiligheid AW tot aan een werkbezoek bij WIJ Groningen. Wil je hier meer over lezen of alvast een vooruitblik op de voorgenomen acties voor het komende half jaar? Bekijk dan de tweede editie van het bulletin ‘Kwaliteit moet je doen!’.

Kwaliteitsstatuut voor wijkteams

Kwaliteit moet je doen!

Dat is de boodschap die de leden van Associatie Wijkteams willen uitdragen met het Kwaliteitsstatuut voor wijkteams versie 1.0.

Als het gaat over het realiseren van kwaliteit voor inwoners en wijken is het kwaliteitsstatuut een document waar ieder wijkteam iets mee kan. We zijn trots dat we in de praktijken kunnen vaststellen dat er grote overeenkomsten zijn tussen wijkteams in werking, ongeacht de vorm. Kwaliteit wordt gerealiseerd in de leefwereld, in het contact tussen inwoners en professionals. Kwaliteit wordt óók gerealiseerd door te werken aan maatschappelijke opgaven. Wat dat betekent lees je in dit statuut!

Rapport NJi: Samen bereiken wat niemand alleen lukt

Samen lerend werken aan kwaliteit is zowel voor professionals als bestuurders belangrijk. Dat vinden Jeugdzorg Nederland, Associatie voor Jeugd, Netwerk Directeuren Sociaal Domein, Wethoudersvereniging en Associatie Wijkteams ook.

Bekijk deze publicatie van het NJi over anders denken en doen in de jeugdzorg. We gaan binnenkort concreet aan de slag met het NJi en bovengenoemde partners om deze lerende beweging onder bestuurders die hier leiding aan geven verder te versterken.

Bulletin AW: Kwaliteit moet je doen

Tijdens het ledenberaad Associatie Wijkteams van november 2021, spraken de leden van af dat er gebouwd zou gaan worden aan een kwaliteitsstatuut voor wijkteams.

In het bulletin ‘kwaliteit moet je doen’ informeren we je over de voortgang van dat proces.

Zie ook: Associatie Wijkteams in gesprek met de adviesraad ‘over kwaliteit van wijkteams’.